کارکرد ردیف در فرم و ساختار غزلیات حافظ
نویسنده
چکیده مقاله:
گزینش هر واژه یا تعبیر شاعر نه تنها در بیت، بلکه در طول شعر نیز مؤثر است. اگر به انتخاب واژه یا تعبیری توجه کنیم که بهعنوان «ردیف» در پایان هر بیت تکرار میشود به اهمیّت انتخاب شاعر و لزوم تناسب همهجانبة ردیف با کلیّت شعر بیشتر پی میبریم. با توجه به اهمیت گزینش ردیف، بر اساس نظریههای فرمالیسم و ساختگرایی به بررسی نقش و کارکرد ردیف در غزلیات حافظ پرداختهایم. بر این مبنی، کارکرد، ارزش و نقش ردیفهای حافظ را فراتر از بیت، در فرم و ساختار غزل بررسی کردهایم. نتیجة این بررسی نشان میدهد حافظ، ردیف را عمدتاً متناسب با مضمون، عناصر، بافت و ساختمان کلی غزل انتخاب کرده است. گاهی ردیف همچون ابزاری در دست اوست تا بتواند در موقعیتهای دشوار، برای بیان مطلبی از آن استفاده کند که امکان بیان آن با سخن عادی وجود ندارد. گاهی مبنای گزینش ردیف متناسب با ساختار غزل، برای ایجاد طنز است. گاهی معنای ردیف در تقابل با فحوای بخشها و کلماتی دیگر در بافت شعر قرار میگیرد و باعث خلق امکانات معنایی تازهای میشود. شناخت مخاطب مستقیم غزل با دقت در نوع کاربرد ردیف میتواند کلید فهم درستتر برخی غزلها را به دست دهد.
منابع مشابه
کارکرد استعارههای طنزآمیز شراب در غزلیات حافظ
حرمت شراب و باده در فرهنگ اسلامی موجب شده بحثهای حافظشناسان دربارۀ این پدیده در غزل حافظ به حوزۀ فقهی محدود شود و عمدتاً از دقت در تعابیر هنری جایگزین آن غفلت شود. در این مقاله، تعابیر متعدد حافظ از شراب، متناسب با ساختار غزلیات وی، استخراج شدهاست. در تعابیر حافظ، عمدتاً طنزهایی نهفتهاست که علت کاربرد شراب را در غزل نشان میدهد. حافظ به اعتبار رازگشایی شراب، از تعابیر استعاری «پیشبین» و «سر...
متن کاملساختار منسجم غزلیات حافظ شیرازی
شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده میگرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بیاعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک میکردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمردهاند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...
متن کاملساختار زیباییشناسی تعریض در غزلیات حافظ
تعریض از مباحثی است که درخصوص آن بین بلاغتدانان، اختلاف بوده است. این صنعت در شعرشاعران مختلف نمود داشته، اما در شعرحافظ به شکل بارزتری متجلّی شده است بهگونهای که بدون در نظرگرفتن آن، معانی بسیاری از اشعار حافظ دریافت نمیشود. یکی از جلوههای زیباییشناسی شعر حافظ، ایهام هنری آن است. دلایل مختلفی از جمله روح عنادی و سرکش خواجه و مشرب عمیق انتقادی و افکار و عقاید سنتبرانداز او باعث شده تا ...
متن کاملساختار منسجم غزلیات حافظ شیرازی
شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...
متن کاملتحلیل کارکرد گرایانه غزلیات حافظ
چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه ، اهداف ، روشهای اجرا و نتایج به دست آمده ) : این پایان نامه تحلیلی است براساس نظریه نقشگرای نظام مند هالیدی که به بررسی کارکردگرایانه غزلیات حافظ از دو جنبه متفاوت می پردازد.. مبنای نظری پژوهش بر پایه ی مطالعه و بررسی انواع پُروسه های مادی ، ذهنی ، رابطه ای ، رفتاری ، کلامی و وجودی می باشد. زبان و نظام های نشانه شناختی در دیوان حافظ، شبکه ای از انتخابهای به هم پیو...
15 صفحه اولمتناقضنما در غزلیات حافظ
یکی از برجستهترین ویژگیهای ادبی شعر حافظ «ایهام» است که شاعر به وسیلة آن توانسته کلام خود را از جذبهای خاص برخوردار و رندانه ظرایف و طرایف را از هر مضمونی بیان کند و در عین حال خواننده را در گزینش بینهایتی از معنا رها سازد. بنابراین توجه بیشتر مشتاقان شعر حافظ به بررسی این شگرد و سایر ترفندهای ادبی مرسوم در بلاغت عصرِ او معطوف شده است. شعر حافظ دارای جذبههایی پنهانی است که او هنرمندانه آنها...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 9 شماره 4
صفحات 143- 162
تاریخ انتشار 2018-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023